Reistips Bialowieza
Hallo Joske,
Je treft het, ik ben sinds 2001 persoonlijk 13,5 week in Bialowieza geweest. Aangezien ik graag het een en ander vastleg, op dia, en ik bovendien voldoende tijd had heb ik nu een fraaie colletie over Bialowieza in huis. Er zijn zeker leuke lezingen mee te houden. Kijk maar eens op mijn website:
www.franknature.nl/sub_pl.htm
Het bos van Bialowieza staat bekend als het meest natuurlijke laaglandbos in de gematigde klimaatszone van West- en Midden-Europa. Een hele zin. Het bosgebied van 65.000 hectare is voor 1/6 deel beschermd als Nationaal Park, het oudste van Polen. Het verschil tussen bescherming van bos en exploitatie van bos (5/6 deel) is goed te zien als je over Browska Droga wandelt. Dit pad loopt ten oosten van het dorp Bialowieza langs de grens van het Nationale Park.
Inderdaad, hier loopt de Wisent vrij rond in het bos. Hij doet belangrijk werk bij het natuurlijke bosonderhoud, door zijn ruwe geknabbel en gegraas heeft hij een duidelijke invloed op het bos (tja, dat is voornamelijk lokaal te zien en dan nog voornamelijk door kenners...).
De Wisent stierf enkele jaren na WO I uit zijn laatste natuurlijke leefgebied in West- en Midden-Europa, het bos van Bialowieza. Uit enkele handen vol door boeren gehouden exemplaren is een fokprogramma opgezet en zo werd het dier in de dertiger jaren geherintroduceerd. Inmiddels zijn er in Polen zo'n 10 vrije kuddes, van Bialowieza tot aan de Bieszczady en van het bos van Augustow tot aan boswachterij Walcz in Noordwest-Polen.
In de bossen rond Bialowieza lopen enkele honderden Wisenten. Ik heb er zelf nooit actief achteraan gezeten en kwam ze twee keer in het wild tegen. De kans is dus vrij klein, hoewel ik wel een globaal beeld heb van delen van het bos waar ze vaak voorkomen. Wees overigens niet bang. Wisenten tegen komen is ongeveer net zo ongevaarlijk als liften. Over beide doen zich nogal wat vervelende verhalen de ronde, maar die zijn vrijwel geheel onterecht. In een interview met de directeur van Nationaal Park Bialowieza (in "Natuurbos in Nederland" van Van der Lans en Poortinga) zegt hij dat er hem slechts twee gevallen bekend zijn waarin een Wisent het mensen moeilijk heeft gemaakt. Daartoe waren die Wisenten dan wel duidelijk toe verleid - eenmaal gooide iemand uit angst een jas over het hoofd van een Wisent en eenmaal ging een loslopende hond agressief op zo'n dier af. Wisenten zijn absoluut niet kwaad. Mijn advies is om, als je ze tegenkomt, enkele tientallen meters afstand te houden. Als ze op je route lopen, zou ik omlopen, wachten of teruggaan. Het zijn ook weer geen Schotse hooglanders!
Behalve Wisenten leven er ook Wolven, Lynxen, Edelherten, Elanden, Bevers, Otters, Dassen en Reeen in het gebied. Toch heb je eigenlijk geluk als je daar iets te zien van krijgt.
Ik ben zelf heel veel in mijn eentje op pad gegaan. Ik denk dat in alle uitgestrekte gebieden, zowel bergen als laagland, geld dat je daarmee een zeker risico loopt. Mocht je iets gebeuren waardoor je niet verder kan dan kan het in grote delen van het gebied uren of dagen duren voordat er iemand in de buurt is. Men zegt dat je bij schemer ook moet oppassen omdat de Wolf in het bos leeft. De aantallen zijn echter zo beperkt dat ik me sterk afvraag of dit nu zo risicovol is.
Wildkamperen is in het bosgebied niet toegestaan. Ik zou het persoonlijk niet echt aanraden, hoewel er ook weinig mis kan gaan. Ik zou zelf niet goed kunnen slapen met het idee dat er een Wisent in de buurt zou kunnen zijn. Het advies is voorzichtig te zijn met voedsel en zeker met vlees. Wilde zwijnen worden er door aangetrokken. Uiteraard zijn er toch wel plekken waar je het kan proberen. Een plek om wild te kamperen die ik wel kan aanraden is de observatietoren die langs de beek Narewka staat in de Noordwesthoek van het Nationale Park. Veilig en comfortabel (als het niet regent, want hij is niet overdekt). Een andere plek is Przewloka, vlak bij de Lesna-beek. Hier is een grote open plek waar vroeger een toeristisch onderkomen stond, dat echter vervallen is. In het bos zijn op een aantal plekken voederplaatsen voor de wisent. Dit zijn enorme hooibalen van 5 meter hoog met een dak erboven. Ik heb me eens bedacht dat je daarin heerlijk zou kunnen slapen... Er staat er een midden in bosvak 193 (noordelijk deel van het Nationaal Park). Aanraden kan ik het niet, hoewel het me wel een behoorlijke uitdaging lijkt!
Officieel kamperen kan wel en is erg goedkoop. Reken op zo'n 10 Zloty (maximaal) per persoon per nacht. Er is een camping in Grudki, 3 km ten zuidwesten van het dorp Bialowieza. Als je, komende vanuit Hajnowka naar Bialowieza net voor het dorp bent is er een 3-sprong, waarbij de smalle weg naar rechts naar Grudki en naar de (gemarkeerde en eenvoudige) camping leidt. Juist voor deze kruising is een particulier die zijn achtertuin als kampeerterrein verhuurt. Verder tref je een bivakveld zonder voorzieningen aan enkele kilometers ten zuiden van Narewka aan de rand van het bos en er wordt ook gekampeerd op het talud van de spoorlijn die door het Siemianowka-stuwmeer loopt (dit ligt 5 km ten noorden van het bos). LET OP! De camping in Grudki is in April nog niet geopend! Bovendien kan het in April in Bialowieza nog behoorlijk koud zijn. Sneeuw ligt er weliswaar meestal niet meer, maar een goede kampeeruitrusting is zeker nodig!
Enkele praktische tips. Koop zsm de kaart 1:50.000 van Bialowieza, te verkrijgen bij de PTTK in Bialowieza (Poolse VVV). Ter plaatse buigt de doorgaande weg af naar het oosten. De PTTK ligt tegenover het kommerciele hotel Zubrowka. Op de kaart zie je in wat voor bostype je gaat lopen... en de natte Zwarte Elzen-Essenbossen zijn vaak niet echt goed begaanbaar, ook niet altijd op de paden. De bospaden hebben drie lijndiktes: doorgetrokken lijnen zijn uitstekend om te wandelen, onderbroken lijnen zijn vaak goed te wandelen en ook landschappelijk aantrekkelijker en meestal goed op kaart aangegeven en de dunne gestreepte lijntjes stellen eerder officiele begrenzingen voor, waar hooguit wat bomen zijn weggezaagd, dan dat er ook een pad loopt. De laatste categorie is erg onbetrouwbaar.
Als je in Bialowieza bent en je 's morgens een wandeling maakt waarbij je rond 20:20 terug bent aan de hoofdweg Hajnowka - Bialowieza kun je met de laatste bus mee terug. Hoef je dus geen rondwandeling te maken.
Neem overal je paspoort mee. Er zijn altijd (Poolse) douaniers op de been, die je ook kilometers van de grens om je papieren kunnen vragen. Houdt ook afstand tot de Witrussische grens. Hierover doen zich spookverhalen de ronde. Mijn advies is om te voorkomen dat je de grens gaat zien.
In het dorp Bialowieza kun je op diverse fietsen huren, bv "Zajazd Gawra" is een goedkope (wordt geexploiteerd door de campingeigenaar overigens). Vanaf Hotel Zubrowka loop je naar het zuiden en de eerste straat rechts, dan ben je er. Er zijn mooie fietstochten te maken naar het Siemianowka-stuwmeer, naar het Lutownia-beekdal, naar Topilo en het dal van de Leszna enzovoorts.
Marktcommercie slaat in Bialowieza keihard toe!! Tot mijn grote spijt zag ik dat het dorp sinds vorig jaar voorzien is van een geldautomaat, zowaar slechts een van de vele tekenen dat Bialowieza haar karakter van een dorp van boeren en kleinschalige houtvesters aan het inruilen is voor het imago van Volendam of Urk!!
Als je nog verder informatie wil hebben, stel gerust je vragen.
Groeten,
Frank
PS: Mijn volgende bezoek is gepland in Juli van dit jaar met een groep van (naar schatting) 15 jonge natuurliefhebbers.
