Wat te doen bij bliksem?

Het kan knap vervelend zijn als er tijdens je wandeling een fikse regenbui losbarst. Het wordt echter een heel ander verhaal als deze regen gepaard gaat met donder en bliksem. Dan wordt vervelend op eens gevaarlijk.

Wat is bliksem eigenlijk?
Bliksem is een statische ontlading, waarbij het verschil in lading tussen bijvoorbeeld wolken en de grond ongedaan wordt gemaakt. Hiertoe verplaatsen elektronen van de negatief geladen wolk zich richting de aarde, waarna met een grote ontlading de daadwerkelijk bliksem plaatsvindt (dus eigenlijk van beneden naar boven en niet andersom zoals veel mensen denken). Hierbij komen enorme krachten vrij, welke voor mensen in sommige gevallen dodelijke kunnen zijn. Bij mensen kan een bliksem-inslag naast brandwonden ook beschadiging aan ogen en oren en bijvoorbeeld een hartstilstand teweeg brengen.

Onweer voorspellen
Gelukkig kun je in veel gevallen een onweer redelijk goed voorspellen. Niet alleen door gebruik te maken van andermans voorspellingen (zoals het KNMI of een informatie-nummer voor weer), maar ook door zelf op de lucht te letten. Donkere wolken of wolken die steeds groter van omvang worden zijn wellicht het duidelijkste teken op komende onweer. Maar ook kun je bijvoorbeeld een snel afnemende luchtdruk waarnemen op je hoogtemeter of barometer als er onweer aan zit te komen. Hoor je het in de verte donderen en zie je tevens de flits, dan kun je op basis van simpel tellen uitrekenen hoever de bliksem bij je vandaan is. Deel het aantal seconden tussen flits en donder door 3 en je weet ongeveer hoeveel kilometer de bliksem bij je verwijderd is.

In het open veld
Een veelgemaakte fout bij onweer is dat mensen snel gaan schuilen onder een boom. Zeker als dat een vrijstaande boom in het open veld is kan dit levensgevaarlijk zijn. De boom is namelijk een prima bliksemafleider. Hetzelfde geldt overigens voor andere objecten die vrijstaand en hoger gelegen zijn. Het beste kun je dus uit de buurt van de boom blijven en op je hurken gaan zitten. Op die manier ben je voor de bliksem 'niet interessant' en heb je dus minder te vrezen. Het veiligste ben je overigens in een gebouw (weg bij de ramen en eventuele open haard) of in de auto. Maar die heb je niet altijd in de buurt.

In de bergen
Zit je in de bergen, dan kan de situatie een stuk gecompliceerder worden bij naderend onweer. het veiligste is om zo snel mogelijk af te dalen. Is er echter een (diep!) grot of berghut in de buurt, ga daar dan schuilen. Let er bij de grot wel op dat hij diep genoeg is, want anders kan de bliksem via de wanden alsnog op je inslaan. Belangrijk is ook vooral op te letten dat je geen ideale bliksemafleider in de buurt hebt. Zit je ingehaakt in een Via Ferrata route, maak dan letterlijk als de bliksem dat je wegkomt. Juist deze zijn levensgevaarlijk! Ook zaken als een topkruis of metalen grepen/haken kunnen de bliksem juist aantrekken. Zie je geen andere mogelijkheid dan afwachten, ga dan bijvoorbeeld op je rugzak of opgerold touw zitten. Doe dat echter zo veel mogelijk uit de buurt van spitse punten, subtoppen, kabels en stalen trappen. Door waterdichte kleding aan te trekken of bijvoorbeeld in je bivakzak te gaan zitten kun je het nog redelijk comfortabel houden. Ook heb je dan tijd genoeg om je af te vragen hoe het kwam dat je 'verrast' werd door de onweer zodat het je een volgende keer niet zal overkomen.

Links
Lightning Safety for Campers and Hikers
Hoe zich tegen bliksem te beschermen?
Bliksem.startpagina.nl
Weer.startpagina.nl
A Hair-Raising Experience
Onweer-site van Linda Kooijmans
Met bliksem in een tent