Pelgrimsroutes

Steeds meer mensen besluiten tegenwoordig om een pelgrimsroute te ondernemen. In dit artikel worden enkele van deze routes kort aangestipt om inzicht te geven in het fenomeen.

Wat zijn pelgrimsroutes?
In vroeger dagen waren pelgrimsroutes alleen voor hen die volgens hun geloof een bedevaartstocht wilden ondernemen naar een plaats van bijzondere betekenis voor hun geloof. De meest bekende plaatsen voor het Christelijk geloof zijn waarschijnlijk het graf van Sint-Jacobus in Santiago de Compostella in Spanje en het graf van Sint-Pieter in Rome. Maar zo is voor de islam is de stad Mekka de absolute nummer één bestemming voor pelgrims en kiezen veel Boeddisten het Potala palies in Tibet als bedevaartsplaats.Maar zo zijn er nog duizenden andere plaatsen. Alleen al in Nederland zijn er meer dan 600 bedevaartsplaatsen. Een pelgrimsroute hoeft helemaal niet perse honderden kilometers lang te zijn.

Camino de Santiago
Één van de meest bekende pelgrimsroutes is die naar Santiago de Compostella. Hierbij kun je overigens nooit spreken van één route, want het belangrijkste van de route is de bestemming, namelijk het vermeende graf van de apostel Jacobus. Vanuit alle hoeken van Europa lopen routes richting Santiago en dus kun je ook in alle landen de bekende markeringen met de Jacobusschelp tegen komen. Onderweg kunnen pelgrims gebruik maken van de vele overnachtingsmogelijkheden en er zijn ook speciale boekjes om in bij te houden waar je allemaal bent gepasseerd tijdens je tocht. En hoewel de achtergrond van deze route zich duidelijk in het Christelijke geloof afspeelt, zijn veel van de mensen die de tocht tegenwoordig ondernemen vooral op zoek naar een nieuw avontuur. Weken en vaak ook maanden onderweg zijn heeft een zekere ‘verschonende’ uitwerking op je geest en die uitwerking hoeft helemaal niets met geloof te maken te hebben, voor velen gaat het puur om de prestatie of het onderweg zijn.

Via Francigena
De Via Francigena is eigenlijk de oudste pelgrimsroute van Europa. De route loopt van Canterburry in Groot Brittanië, dwars door Frankrijk en Zwitserland naar Rome in Italië. De route is zeer afwisselend, met onder andere een bezoek aan Reims en Bar-sur-Aube in Frankrijk, een stuk langs het meer van Geneve met een bezoek aan Lausanne en vervolgens een hoog stuk over de Alpen, met oversteek bij St. Bernhard en Aosta. In Italië steekt de route de Po vlakte over en een schitterend stuk van het romantische Toscane. Zeker in het laatste stuk, dat op Italiaanse bodem spreekt veel pelgrims tot de verbeelding. Dit omdat in Italië pelgrims vaak met open armen worden ontvangen in kloosters en andere overnachtingplaatsen. In Frankrijk en Zwitserland is het bijvoorbeeld veel moeilijker om goedkoop te kunnen overnachten als je een pelgrimsroute volgt. In vroeger dagen was dat overigens wel anders. De pelgrim had toen voldoende aan een zogenaamde pelgrimsbrief van het Vaticaan. Middels deze brief kreeg de pelgrim toegang tot elke stad en moest hem onderdak worden aangeboden. En juist omdat pelgrims dus zonder geld konden reizen hadden zij ook nauwelijks te vrezen van struikrovers onderweg, er viel bij hen immers nauwelijks iets te halen.

Mini-tochten
In veel landen zijn er ook zogenaamde mini-tochten. Deze beginnen vaak onderaan in het dal om vervolgens over de weg richting een klooster of kapel boven op een berg te gaan. Vooral in landen in midden en zuid Europa zie je dit vaak gebeuren en niet alleen rond de officiële feestdagen. Een zoektocht op Google op het woord ‘Nachtwallfahrt’ geeft je al snel de nodige informatie over nog te lopen tochten of verslagen van tochten in het verleden. Vaak worden de deelnemers van de tochten voorzien van fakkels of kaarsen en geeft dit dus een bijzondere aanblik. Zeker als je de optocht van een afstandje bekijkt. In veel gevallen zal er aan het eind van de tocht een mis worden opgedragen bij de kapel, in het klooster of de kerk. En hoeveel bij lange na niet alle deelnemers aan de tocht gelovig (hoeven te) zijn, zie je vaak dat het dringen geblazen is bij dat soort missen. Zeker dus de moeite waard om eens te kijken of op de plaats van je vakantiebestemming een dergelijke tocht wordt gehouden.

En in Nederland?
In Nederland zijn er honderden plaatsen die bekend staan als bedevaartsplaats. Zeker in de zuidelijke provincie Brabant en Limburg zijn er enorm veel te vinden. In de noordelijke provincies waren ze er wel, maar in het verleden (16e eeuw) waren de antikatholieke stromingen hier zo sterk dat de bedevaartcultuur langzaam maar zeker verdween. De routes in Nederland leiden vooral naar plaatsen vanwege Mariaverering en in veel mindere mate om andere zaken. Hier en daar worden ook nog Nederlandse heiligen nog verkozen, maar die zijn bijna op één hand te tellen. Ook is er in Nederland een duidelijke concentratie voor wat betreft de tijd dat de pelgrimstochten plaatsvinden: vooral rond de feestdagen voelen mensen de behoefte om een tocht te ondernemen en vaak gebeurt dat dan al niet eens meer te voet. Dat is eigenlijk ook niet vreemd als je bedenkt dat het vinden van goedkope accommodatie in veel gevallen zeer moeilijk is. Helaas is de diepere gedachte achter de pelgrimstocht in veel gevallen dan ook verdwenen en maken veel mensen de tocht al lang niet meer als boetedoening.

Link:
Camino-de-santiago.startpagina.nl
Via Francigena
De wandelmaat (klooster wandelreizen)
Bedevaartplaatsen in Nederland
Mariakapellen in Nederland
Camino de Santiago