De comforttemperatuur van slaapzakken

Als er één klacht is die vaak wordt uitgesproken over slaapzakken, dan is het wel dat de slaapzak helemaal niet zo warm blijkt te zijn als hij eigenlijk aangeeft op de labels. Veel mensen staren zich blind op de temperatuurgegevens die fabrikanten geven en kopen daardoor een te koude (of soms te warme) slaapzak. Vergelijken van verschillende slaapzakken is al helemaal een ramp ...

De noodzaak van een standaard: EN 13537:2002
De bovenstaande negatieve opvattingen zijn al jaren een doorn in het oog van zowel fabrikanten, winkeliers als consumenten. Voor fabrikanten van A-merken is het frustrerend omdat hun slaapzakken worden vergeleken met slaapzakken van mindere kwaliteit, terwijl de labels hetzelfde temperatuurbereik aangeven. Voor winkeliers is het moeilijk omdat zij een klant moeten overtuigen dat sommige (voor Amerikaanse) merken het temperatuurbereik vaak iets rooskleuriger voorstellen dan het daadwerkelijk is. En voor consumenten is het gewoon lastig om te weten welke merken nu in werkelijkheid 'warmer' of 'kouder' zijn dan de gegevens die op de labels staan aangegeven. Het werd dus tijd om voor een gestandaardiseerde test, waarbij gegevens (en dus slaapzakken van verschillende merken) veel beter met elkaar vergeleken konden worden.

Wat houdt EN 13537:2002 precies in?
De test waaraan de normering EN 13537:2002 zijn naam dankt gaat uit van geheel andere principes dan voorgaande testen. Zo wordt er met een mannequin (test-pop) getest, welke in vooraf gespecificeerde kleding in een slaapzak ligt op een vooraf gespecificeerde slaapmat. Daarbij wordt (geheel tegen oude gebruiken in) gekeken naar de comforttemperatuur voor een ‘normale vrouw’. Met andere woorden: bij welke laagste temperatuur heeft een vrouw van normaal postuur het niet koud in deze slaapzak als zij gewoon ligt? Daarnaast wordt ook gekeken naar de laagste temperatuur waarbij een man van normaal postuur het nog niet koud heeft als hij met opgetrokken benen in de betreffende slaapzak ligt (limit temperature). Tot slot wordt gekeken naar de extreme temperatuur waarbij een vrouw van normaal postuur gevaar loopt op frostbite (extreme temperature). Hierbij moet wel worden aangemerkt dat de EN 13537:2002 niet geldig is voor slaapzakken voor militair gebruik (de gemiddelde gebruiker en het materiaal zijn anders dan bij consumenten) of voor slaapzakken voor extreme omstandigheden (expeditieslaapzakken). Daarnaast bestaat de normering niet alleen uit het laten uitvoeren van de test, maar worden er ook strikte eisen gesteld aan de wijze waarop één en ander in slaapzak wordt weergegeven voor de eindgebruiker.

Voordelen van EN 13537:2002
Omdat de tests steeds op dezelfde wijze en onder dezelfde omstandigheden worden uitgevoerd zal het voordeel van deze normering al snel duidelijk zijn: zowel winkeliers als consumenten kunnen het temperatuurbereik van slaapzakken veel beter vergelijken. Bovendien is de kans dat men een ‘te koude’ slaapzak koopt veel lager, omdat de comforttemperatuur uitgaat van een vrouw van normaal postuur en dus veel gemakkelijker is te vergelijken met de gemiddelde consument. Voor fabrikanten is bovendien een bijkomend voordeel dat ze veel sterker staan bij claims over temperatuurbereik, omdat de normering een Europese standaard is waar nauwelijks over valt te twisten.

Nadelen van EN 13537:2002
Er kleven echter ook nadelen aan de nieuwe standaard. Zo is de test behoorlijk duur en kan het voor fabrikanten die veel modellen voeren voor verschillende seizoenen oplopen tot een kostenpost van wel 100.000 Euro. Daarnaast moeten alle labels en catalogi worden voorzien van de nieuwe waardes. Ook zijn er verschillende mensen in de buitensportwereld die het niet eens zijn met de wijze waarop de test wordt uitgevoerd. Deze zou namelijk geen rekening houden met zweten, iets dat in werkelijkheid juist erg veel invloed heeft op de gevoelstemperatuur en mate van comfort. Ook is er commentaar op de gebruikte kleding (deze is namelijk tijdens alle metingen gelijk, terwijl een echt mens bij warmere temperaturen minder kleding draagt dan bij koude temperaturen) en de gebruikte slaapmat (deze is dikker dan de meest gangbare slaapmatten die gebruikt worden door buitensporters. Diezelfde critici wijzen ook op de onrealistische omstandigheden waaronder de slaapzakken getest worden: de testslaapzak moet 12 uur van te voren uitgerold zijn, de windsnelheid mag maximaal 5m/sec. zijn, de luchtvochtigheid is gemaximeerd (zowel in de slaapzak als daarbuiten), etc. Allemaal omstandigheden die in werkelijkheid (in de buitenlucht) vaak niet opgaan. En ook niet onbelangrijk: de test kan slechts in enkele instituten worden uitgevoerd, dus is er een wachttijd voor het uitvoeren ervan. Het resultaat hiervan is uiteraard dat niet alle fabrikanten die de tests hebben aangevraagd al resultaten hebben. Een ander nadeel is overigens dat het voor mensen nog steeds lastig zal blijken om zichzelf te vergelijken met de 'proefpersoon'. Is iemand kouwelijk, dan zal hij/zij daar terdege rekening mee moeten houden bij de aankoop van een slaapzak en dus een warmere slaapzak moeten kopen. Bovendien zijn de omstandigheden in de buitensport vaak wisselend (wel of niet goed gegeten, uitgerust of niet, harde wind of geen wind) dat men de ene keer veel gevoeliger is voor kou dan andere momenten. De proefpersoon van de test heeft daar uiteraard geen last van.

EN 13537:2002 is een begin
Zoals al uit de nadelen blijkt is een standaardnormering niet zaligmakend. Tel daarbij op dat er veel meer zaken van belang zijn bij de aanschaf van een slaapzak (gebruikt materiaal, waterafstotendheid, comprimeerbaarheid, etc.) en je zult begrijpen dat er nog een lange weg te gaan is. Feit is dat zeker winkeliers en consumenten geholpen zijn, omdat het vergelijken van in ieder geval het temperatuurbereik van de verschillende slaapzakken een stuk eenvoudiger is geworden.

Links
Ajungilak
Sleep Well (informatief document)
Haglöfs
Western Mountaineering
Birdland
Mountain Equipment
Ervaringen met slaapzakken