Veilig in de zon

Op onze aarde zouden we niet kunnen leven zonder de zon. Tegelijkertijd zijn de zonnestralen echter schadelijk voor onze huid en kunnen ze irritatie (verbrande huid) of erger (huidkanker) veroorzaken. Het is dan ook belangrijk om te weten hoe je veilig in de zon kunt buitensporten.

Schadelijke zonnestralen

De zon zorgt voor licht en warmte op onze planeet. De zonnestralen zorgen ervoor dat planten kunnen groeien en dankzij diezelfde zonnestralen kunnen we schone energie opwekken. De zon straalt echter verschillende soorten straling uit, waarvan zo'n 5% schadelijk is: de zogenaamde ultraviolet (UV) straling. De rest bestaat uit gewone zichtbare straling (licht) en de onzichtbare (infrarood) straling die onder andere voor warmte zorgt. Wij mensen moeten dus vooral oppassen voor de schadelijke UV-straling. Zeker gedurende de zomer en de winter en vooral op het midden van de dag. Tussen 12.00 en 16.00 zijn de zonnestralen immers het sterkst en daarmee de UV-straling het meest schadelijk.

Direct en indirect zonlicht

In de zomer zie je altijd weer mensen op het strand die zich vreselijk vergissen in de sterkte van de zon en er als een 'rode kreeft' bijlopen. Een veelgehoorde opmerking is dan dat men toch echt steeds netjes onder de parasol heeft gezeten. De fout die deze mensen maken is dat ze het indirecte zonlicht vergeten. Zand van het strand reflecteert namelijk ongeveer 15% van het zonlicht. Indirect krijgen deze mensen dus nog steeds schadelijke zonnestralen over zich heen. Bovendien kun je over het algemeen stellen dat je in de schaduw slechts voor 50% bent beschermd tegen de directe straling, 50% komt indirect alsnog in contact met je lichaam. In de winter is het met indirect zonlicht zelfs nog veel beter oppassen: sneeuw reflecteert maar liefst 80% van het schadelijke UV-licht. Bovendien zijn de stralen sterker hoe hoger je komt: een stelregel is dat de UV-straling elke 300 meter hoger zo'n 4% sterker is. Een ander veelgemaakte fout is dat mensen denken dat ze bij licht bewolkt weer geen last hebben van de zon. Dat is echter niet geheel waar: ze hebben dan geen last van het zichtbare licht, maar de schadelijke UV-straling wordt nauwelijks door lichte bewolking tegengehouden (zo'n 90% van de schadelijke straling gaat zonder problemen dwars door de bewolking heen).

Jezelf beschermen: kleding, crème en schuilen

Om jezelf dus te beschermen tegen de schadelijke straling kun je een paar dingen doen: de juiste kleding dragen, jezelf goed insmeren met beschermende crème of gel of simpelweg schuilen voor de zon als deze het meest schadelijk is.

Schuilen voor de zon

Om te beginnen met de laatste: er is een reden dat in veel zuidelijke landen de mensen midden op de dag een lange rustpauze nemen en binnen blijven. Niet alleen om een lange en grote lunch te nemen, maar vooral om niet op het heetst van de dag pal in de zon toe hoeven werken of lopen. Door simpelweg te schuilen voor de zon op het moment dat deze het meest schadelijk is, kun je jezelf al een hoop ellende besparen.

UV-werende kleding

Dan de kleding. Zorg dat je kleding kiest die je hele lichaam bedekt: dus lange mouwen en een lange broek. Dat gaat vaak in tegen het logisch denken van mensen (ze vinden het vaak te warm voor zulke kleding), maar tegenwoordig zijn er erg goede -functionele- kledingstukken te vinden die je én goed beschermen én toch erg comfortabel zijn bij warm weer. Zulke kleding heeft een UV-werende werking (aangegeven in een UPF-waarde, waarbij UPF 50+ de maximale waarde is), maar heeft ook voldoende ventilatie-mogelijkheden. Een goede hoed kan helpen om het hoofd en de nek te beschermen. Let er trouwens op dat er een groot verschil is tussen UV-werende kleding en UV-proof of UV-bestendig kleding. Waar de eerste je wel degelijk beschermt tegen de schadelijke UV-stralen, hebben de laatste twee kreten vaak enkel betrekking op het feit dat de kleding niet (snel) zal verkleuren onder invloed van UV-straling!

Insmeren tegen de zon

Een optie die door vrijwel niemand wordt vergeten is het jezelf insmeren met zonnecrème of spray. Crèmes zijn er in verschillende soorten en sterktes, waarbij de sterkte wordt aangegeven met een factor (SPF). Deze factor is als het ware een vermenigvuldigingsfactor van het aantal minuten dat je in de zon kunt zijn zonder te verbranden. Is dat zonder crème 10 minuten, dan kun je met factor 10 dus 100 (10x10) minuten in de zon zitten zonder te verbranden. Daarbij moet je echter wel een para randvoorwaarden in acht nemen. Bijvoorbeeld dat men hier ervan uitgaat dat je voldoende crème opsmeert. Klinkt logisch, maar over het algemeen gaan de fabrikanten ervan uit dat men 4 tot 5 keer zoveel opsmeert dan dat mensen in de regel daadwerkelijk opsmeren. Bovendien moet je de crème correct opsmeren: allereerst zon 15 tot 20 minuten vóórdat je daadwerkelijk in aanraking komt met de zon én 10 minuten na de eerste aanraking met de zonnestralen. Vergeet daarbij vooral gevoelige plekken als de nek, de lippen en het voorhoofd niet. Deze worden immers vaak over het hoofd gezien. Bovendein moet je dus regelmatig opnieuw smeren, zeker als je veel zweet of een gevoelige huid hebt. Dat laatste is overigens nog een behoorlijk veranderlijke factor, want de gevoeligheid van de huid kan sterk toenemen als je bijvoorbeeld bepaalde medicijnen gebruikt en is dus niet alleen genetisch bepaald bij de geboorte.

Voor de ogen een goede zonnebril

Het zal duidelijk zijn dat je ook je ogen goed dient te beschermen tegen de schadelijke zonnestralen. Kies daarbij altijd voor een bril die daadwerkelijk 100% UV-werend is. Besparen op een goede bril kan je letterlijk je ogen kosten door een versterkend negatief effect. Je pupillen gaan namelijk wijder open staan vanwege de vaak te donkere lenzen, terwijl daardoor dus méér schadelijke UV-stralen je ogen kunnen binnen dringen omdat deze door de slechte lenzen niet volledig worden geweerd. Draag een zonnebril ook als het licht bewolkt is en zeker als je op het water of in de sneeuw aan het sporten bent. De reflectie zorgt dan namelijk voor een veel hogere concentratie aan schadelijke straling.

Links

10 Zonnetips voor de zomer
Verstandig zonnen
Zonkracht, verstandig genieten van de zon
Huidkanker.be
Care Plus
Wandelen in de zon (Hiking-site.nl)
Zonnebril: bescherming tegen de zon (Hiking-site.nl)