I think we are gonna live, Jim!

Hoe een winterhike in Schotland kan veranderen in een echte survivaltocht

Het oorspronkelijke plan

Het oorspronkelijke plan voor onze jaarlijkse winterhike in Schotland zou ons een groot aantal Munro's opleveren. Te beginnen met Braeriach, vervolgens Sgor an Lochain Uaine (Angel's Peak), dan Cairn Toul en eventueel Devil's Point. Vervolgens via de Corrour Bothy over naar de andere kant van de Lairig Ghru naar Derry Cairngorm en Ben MacDui en vandaar weer terug naar Aviemore.

In de voetsporen van Baird en Barrie

Zie ook het onfortuinlijke verslag van Baird en Barrie, die in 1927 op hetzelfde kritieke punt bij Coire Bogha-cloighe uitkwamen als wij, maar door slechte uitrusting en slechte voorbereiding een ander eind aan hun verhaal hadden...

Van dag tot dag: Woensdag 7 februari 2007

We vliegen met EasyJet van Amsterdam naar Edinburgh. We rijden met twee huurauto's via Perth (5 flessen Coleman Fuel ophalen) naar Aviemore (3 flessen Coleman Fuel ophalen). We gaan snel bij het lokale politiebureau langs om onze gegevens achter te laten. We eten nog een laatste vette maaltijd en rijden naar het beginpunt van de tocht, langs de B970 op de parkeerplaats van de Cairngorm Mountain ski range (480m). We starten in het donker, zo rond half zes 's avonds met hoofdlampen op. Na een makkelijk en breed pad klauteren we door een boulderveld in de Chalamain Gap (700m) en komen uit in de Lairig Ghru. In de Chalamain Gap horen we weer het ons vertrouwde en inmiddels onmiskenbaar met winterkamperen geassocieerde opvliegen en kikker-achtige geluid van sneeuwhoenders.
We bouwen rond acht uur 's avonds kampeerplaats 1 op, op een vlak stukje in de brede Lairig Ghru kloof (620m). We hebben op onze sneeuwschoenen zo'n 5 kilometer afgelegd. Uiteindelijk viel het erg mee om in het donker, in de sneeuw te lopen. Zelfs de bouldervelden zijn goed te doen, alhoewel dit niet ieders hobby is! Het is een heldere avond en we genieten van een prachtige sterrenhemel. De melkweg schittert in een halve boog recht boven ons kampje.

Donderdag 8 februari 2007

It has been a cold day with snow showers and a strong South-Easterly wind. The lying fresh snow of previous days has been transported by the wind on to lee aspects and has formed weakly bonded windslab accumulations on mainly Westerly to Northerly aspects above 700 metres. Field tests on a Westerly aspect at 1100 metres produced very easy failures in the snowpack. The avalanche hazard is Considerable (Category 3). COMMENT: Very cold but good and wintry.

We worden rond 8 uur wakker en kruipen uit de tenten. We maken een heerlijk warm muesli-expeditie-ontbijt en zetten een paar kannen koffie. We breken het kampje vervolgens op en beginnen rond 10 uur aan onze tocht. We steken de Lairig Ghru kloof over (600m) en beginnen aan de beklimming van de scherpe kam van de Sron na Lairige (1184m), een van de bij-toppen van Braeriach, de 2-na-hoogste top van de UK. Onze barometrische hoogtemeters geven aan dat we ruim boven de 1500 meter zitten, onmogelijk in dit deel van Europa. Waarschijnlijk is er een andere factor die de luchtdruk beinvloedt... Vervolgens buigen we af in westelijke richting naar de vlakke top van Braeriach (1296m).

Omdat het al laat in de middag is besluiten we op de hoogvlakte te kamperen en morgen onze weg te vervolgen naar Angel's Peak, Cairn Toul en Devil's Point. We bouwen kampeerplaats 2 ergens bij de Wells of Dee (1225m), op de hoogvlakte tussen Einich Cairn en Carn na Criche. We krijgen geen haring in de grond in de rotsige en bevroren bodem. Maar de NKBV C1-boys leren ons de supertechniek van ingegraven 'dode man' loopstokken voor de scheerlijnen. Andere punten van de tenten bevestigen we aan onze rugzakken en zo staat het hele kampje vrijwel zonder haringen.

Vrijdag 9 februari 2007

The winds have been strong from the South-East and summit temperatures have remained very cold. Snow showers and heavy drifting have led to deep accumulations of soft slab developing on West through North to North-East aspects above 700 metres. On a North-West aspect at 1050 metres tests showed a very weakly bonded snowpack and spontaneous shooting cracks were also noted. The avalanche hazard is High (Category 4). COMMENT: Maelstrom conditions on the hill today.

We worden die ochtend ruw wakker geschud door een sterk toenemende wind. Rond 3 uur 's nachts buldert deze zo luid om het kamp dat we alle 7 vanaf dat moment klaar wakker zijn. Rond 6 uur neemt de wind verder in kracht toe en beginnen de tenten gevaarlijk plat tegen de grond te worden gedrukt. We proberen de tentjes met armen en benen omhoog te houden, maar hebben moeite tegen de wind in te duwen. We gaan met onze ruggen tegen het doek zitten, maar zelfs dit is niet voldoende in de windvlagen van misschien tot wel 120 km/h. Alle sneeuw is inmiddels weggeblazen en we worden (naar later blijkt) beschoten met kleine steentjes die onder de sneeuw vandaan komen en door de orkaan tegen de tent en onze ruggen en hoofden worden geblazen. Het is een wonder dat de tenten het houden. Iedereen ligt inmiddels volledig aangekleed in de slaapzak, om er klaar voor te zijn als het doek toch nog scheurt.

De voor- en achterflappen van beide tenten waaien al vroeg in de ochtend los. We zijn bang dat de paar uitrustingsstukken (inclusief schoenen, gamaschen, maar ook rugzakken die buiten liggen) weg zullen zijn. Maar door de alertheid van enkelen van ons die toch naar buiten gaan om te plassen, houden we alles bijeen. Schoenen worden naar binnen gehaald en de rugzakken blijken te zwaar en te stevig aan de tenten te zijn geknoopt om ver weg te waaien. Uiteindelijk raakt er geen enkel uitrustingsstuk kwijt.

Tijdens de eerste vroege uren weten we niet goed wat we zullen doen: blijven waar we zijn of toch maar opbreken. We zijn nu nog warm, maar vroeg of laat moeten we van de berg af. Tot ongeveer half 10 blijven we binnen. De storm raast al die tijd onverminderd voort. Het daglicht en het feit dat enkelen van ons toch buiten kunnen zijn doet ons besluiten de boel in te pakken en via de volgens de kaart snelste route proberen af te dalen naar Glen Einich, ten westen van ons kamp. De oorspronkelijke route over een aantal toppen naar de Corrour Bothy lijkt ons nu te gevaarlijk.

We breken met z'n zevenen de tenten een voor een af. Drie man vasthouden, vier man afbreken. Het kost veel moeite, maar we houden alles bijeen. De sterke aluminium tentstokken blijken allen als ijzerdraadjes te zijn verbogen, maar ze zijn niet gebroken! We konden ze later met de hand niet meer terugbuigen. In de gierende wind proppen we alles in de rugzakken en we lopen schuin met de wind mee over het plateau in westelijke richting. We mikken op de helling tussen Coire Bogha-cloiche en Coire nan Clach, juist ten noorden van Coire Dhondail (de helling van 2005). Zie ook de gedetailleerde kaart van dit stukje van de route.

De eerste paar honderd meter van de route zijn vlak en relatief snel afgelegd, ondanks de windstoten die ons elke paar stappen omverblazen. We wijzen een voor- en achterman aan en zorgen ten allen tijden binnen elkaars zichtafstand te blijven. Het zicht is tussen de 5 en 15 meter, in een volledige white-out. De voorste man kan niet inschatten of elke volgende stap omhoog of omlaag voert.

Het wordt nu geleidelijk steiler omlaag. De bodem blijft echter slechts dun met sneeuw bedekt en we lopen over kleine rotsveldjes. Tot het op een gegeven moment nog steiler wordt en de rotsen onder de sneeuw verdwijnen. We steken nu een klein sneeuwveld over tussen twee stukken met zichtbare rotsen. De helling zal zo'n 30 graden schuin omlaag zijn geweest. De sneeuw is zo'n 20 tot 30 centimeter diep. Hier wordt het lawinegevaar ineens erg groot. Enkelen van ons glijden af en toe enkele meters omlaag. De voorste man heeft het rotsveldje bereikt en gaat wankelig zitten in de bulderende wind. Anderen staan halverwege het sneeuwveld of nog op het eerste rotsveldje, te vechten om rechtop te blijven staan en niet uit te glijden. Het wordt nu kritiek gevaarlijk. Als iemand hier verder dan een meter zou uitglijden verliest hij de controle. Daarbij is het ook nog erg waarschijnlijk dat we een lawine veroorzaken die ons over een helling van anderhalve kilometer lengte zo'n 700 meter omlaag stort.

Dit is het kritieke moment in de tocht. De voorste en tweede man weten niet hoe nu verder te gaan. Een meter of 20 omlaag lijkt af en toe een sneeuwwal zichtbaar, wat kan duiden op een klif erachter. Iemand roept: "We moeten terug omhoog!" en enkelen draien zich om om weer terug de helling op te klauteren. Iemand schreeuwt: "Bij elkaar blijven!" en we kruipen langzaam weer naar elkaar toe. De achterste mannen gaan nu voorop tegen de helling op terug. We hebben nu de snijdende wind en sneeuw recht in het gezicht. De fijne sneeuwkristallen doen pijn, maar komen ook in de sneeuwbrillen terecht, waardoor het vrijwel onmogelijk is om de ogen open te houden. Op handen, knieen en voeten kruipen we in een rij omhoog tot we voelen dat de helling minder steil wordt. We grijpen iedere uitstekende rots als een punt van veiligheid. Het lijkt een eeuwigheid te duren en de helling omhoog lijkt langer dan die we eerder naar beneden waren gegaan.

Op een gegeven moment kunnen we weer voorzichtig rechtop lopen, ook al blijft de storm ons telkens omver blazen. Op een rotsplateautje gaan we dicht bij elkaar zitten. Het is net na 12 uur 's middags. Na enkele seconden besluiteloosheid en angstige gevoelens roept iemand: "Bel 112 maar!" en dat is wat we onmiddelijk doen. Een van ons heeft een telefoon in de zak en we blijken vrijwel perfecte ontvangst op het toestel te hebben. Door de toetsenvergrendeling heen bel ik het Europese noodnummer. De operator verbindt me direct door met de politie. De persoon aan de andere kant van de lijn is door het bulderen van de wind moeilijk te verstaan. Ik leg kort onze situatie uit: "Seven Dutch climbers are stuck on the high plateau in between the summits of Braeriach Mountain and Angel's Peak. We tried to get off the plateau in westerly direction, but were forced back by the high winds and steep slopes. We request advice." De persoon aan de andere kant van de lijn vraagt of er gewonden zijn en vervolgens onze GPS positie. Gelukkig hebben we die onmiddelijk bij de hand: N57'54"309, W03'43"108 (of iets in die richting). We geven ons telefoonnummer en krijgen het advies op die positie te wachten tot we worden teruggebeld.

Na 20 minuten, rond 13.00 uur zijn we nog niet teruggebeld. We krijgen het echter erg koud op het plateau en willen actie. Ik bel nogmaals 112 en wordt onmiddelijk met de zelfde politieman doorverbonden. Nogmaals dezelfde vragen. Nogmaals het verzoek te wachten. maximaal 10 minuten en we zouden worden teruggebeld door het Mountain Rescue Team. Na 10 minuten wordt het enkelen van ons teveel. We rillen van de kou en besluiten een nieuwe route te kiezen en maar te gaan bewegen. We staan op en kiezen voor een recht noordelijke richting. Na een minuut of 5 te hebben gelopen worden we dan toch teruggebeld. Het is de 112 operator die ons nummer checkt en belooft dat binnen een minuut iemand van het Mountain Rescue Team zal bellen. We hangen op en worden inderdaad vrijwel direct teruggebeld. Het is Jim van het Cairngorm Mountain Rescue Team. Hij vraagt nogmaals naar onze GPS positie. Hij is moeilijk te verstaan. Ik vertel hem van onze situatie en ons plan in noordelijke richting te gaan lopen om in een zijdal van Glen Einich uit komen. Jim gaat accoord met dit idee en legt uit dat we dit op eigen kracht wel kunnen doen. Ik begrijp uit zijn woorden dat hij het hierdoor niet nodig vindt om een rescue team onze kant op te sturen. Hij zegt dat hij elk kwartier contact zal opnemen en onze voortgang van afstand in de gaten wil houden. We hangen op. De storm blaast in onze rug en gesteund door de bevestiging van Jim vervolgen we onze weg.

Jim heeft gezegd dat onze route eerst geleidelijk en vervolgens iets steiler omlaag zal voeren. Hij zegt dat we een kompaskoers van 0 graden moeten aanhouden en de westelijke corries (hellingen) moeten vermijden vanwege de steile kliffen. We zien vrijwel niets, maar het verhaal lijkt te kloppen. Naarmate we lager komen zou de wind moeten gaan liggen en het zicht beter moeten worden. Het eerste uur gebeurt dit vrijwel niet, maar zo'n 200 meter lager zien we af en toe vlagen bergwand en soms zelfs de overkant van Glen Einich. Op zo'n 1000 meter hoogte lopen we langs het (onzichtbare) Loch Coire an Lochain door een redelijk vlak boulderveld. Hier krijgen we weer vertrouwen in de zaak. Ons laatste gesprek met Jim begint met: "I think we are gonna live, Jim!". Hij kan er wel om lachen. We krijgen de opdracht ons bij het politiebureau in Aviemore af te melden zodra we daar aankomen. We bellen ook kort met het thuisfront, nadat Jim ons vertelt dat zij naar Nederland hebben gebeld en ze ook daar angstige momenten doormaken.

Na het boulderveld krijgen we een klein riviertje in het vizier, de Allt Coire an Lochain, die de route volgt die we willen lopen. We houden het stroompje aan onze linkerhand terwijl we verder afdalen. We spreken ook af om ons kamp langs dit beekje op te slaan op de eerste de beste geschikte vlakke plek. Na een kwartiertje wordt de helling vrijwel vlak. Al snel zien we direct langs de beek een komvormige meander, die enige beschutting lijkt te bieden. Er passen makkelijk twee tentjes in de kom en we besluiten hier te overnachten. We graven de sneeuwwal in de kom een eind uit om nog meer beschutting tegen de wind te krijgen en zetten de tentjes vlak tegen elkaar aan. Het waait nog steeds erg hard en we krijgen de branders niet aan de praat. We hebben het koud en besluiten maar water uit de beek te halen en binnen in de partytent een maaltijd te maken van snacks en water. We eten veel verschillende droge worsten, een zak elitehaver, hartkeks, sultana's, kaas en drinken (veel) water en (weinig) whisky. Daarna kruipen we snel in de klamme maar toch nog wel redelijk warme slaapzakken.

Zaterdag 10 februari 2007

It has been a stormy day with snow showers on very strong South-East winds. Heavy drifting has led to deep accumulations of very weakly bonded snow building on West through North to North-East aspects above 550 metres. Shooting cracks and slumping was noted on a shallow angled Westerly aspect at 555 metres. The avalanche hazard is High (Category 4). COMMENT: Severe conditions in the hills today.

Die nacht blijft het onrustig op de helling. De wind neemt niet in kracht af en blijft aan onze tenten trekken. Gelukkig zitten die dit keer stevig verankerd aan nieuwe scheerlijnen en haringen die hier wel de grond ingaan. We slapen beter dan de nacht ervoor. Als we wakker worden waait het nog steeds hard en sneeuwt het. Alles in de binnentent is bedekt met een flinke laag verse sneeuw, die onder het tentdoek is doorgewaaid. Ook onze schoenen zitten vol sneeuw. We leren het ook nooit. Ook blijkt dat een van de twee tenten toch echt in het water van de beek staat, of althans op een doorweekte laag veen. Zelfs in de voortent zakken we weg in het water. De sneeuwwal die we gisteravond hadden weggegraven is weer volledig aangegroeid en alles wat we er tegenaan hadden gezet staat nu op een vreemde plek middenin de wal.

Wederom besluiten we geen water op te warmen, maar gewoon weer een stuk beek leeg te drinken en ons met snacks te voeden. Daarna breken we weer een voor een de tenten af en proppen alles snel en slordig in de rugzakken. De wind lijkt weer toe te nemen en nieuwe stuifsneeuw belemmert wederom het zicht tot een meter of 10. Weer verdwijnt het perspectief uit het landschap in een wit vlak, zonder onderscheid tussen grond en lucht.

Rond half 10 gaan we weer lopen. Tot onze verbazing heeft de wind de orkaankracht van gisteren volledig teruggekregen, en eenmaal bovenop het walletje worden we net als gisteren elke paar stappen van onze voeten geblazen. We kiezen weer een dedicated voor- en achterman en gaan verder in noordelijke richting. We proberen de beek aan onze linkerhand te houden. Al snel wordt het terrein weer iets steiler. Tussen de rotsen en heideplanten liggen diepe plekken sneeuw waar we soms tot ons middel in wegzakken. Enkele gaten zijn gevaarlijk gevuld met water of dikke modder. We verliezen af en toe een sneeuwschoen die we dan weer uit het gat moeten trekken. Het is een onverwacht moeizame wandeling. Na ruim een uur zijn we een kilometer verder en staan we aan de zuidzijde van de Beanaidh Bheag beek. Normaliter is dit een overzichtelijk beekje, maar nu zijn alle rotsen bevroren en lijken een geheel te vormen met dunne plakken ijs op het water. In de gierende wind lijkt het een onoverkomelijke barriere, maar we hebben eigenlijk geen keus. De voorste man stapt moedig door de heup-diepe sneeuw naar beneden en prikt met de skistokken voor zich uit om het onderscheid tussen rotsen, gaten, ijs en water te bepalen. Stapje voor stapje waden we schuin over rotsblokken en graspollen over het water. Onze sneeuwschoenen bieden goede grip op de ijzige rotsen en slechts een van ons maakt een kleine misstap die hem een natte voet oplevert.

Eenmaal aan de overkant is het een kwestie van verder het landschap volgen. We zouden hier een pad in westelijke richting moeten tegenkomen, dat ons rechtstreeks naar Glen Einich zou moeten leiden. We vinden het niet. We volgen daarom de westelijke helling van Carn a'Phris-giubhais schuin naar beneden, in noord-noordwestelijke richting. Het blijft moeizaam en nog steeds zien we de verlossende bodem van de Glen nog niet. Pas als we de Glen tot op 100 meter zijn genaderd zien we ineens de landrovertrack uit de mist opduiken. We weten niet hoe snel we ernaartoe moeten lopen. Uiteindelijk hebben we tweeenenhalf uur gelopen over een hemelsbrede afstand van net iets meer dan 2 kilometer.

Eenmaal op de landrovertrack gaat het makkelijk. De wind heeft de sneeuw grotendeels van het pad afgewaaid en de sneeuwschoenen kunnen vrij snel uit. We passeren de metalen footbridge en bereiken al snel het toeganshek tot Rothiemuchus Forest. Hiervandaan is het nog zo'n 4 tot 5 kilometer naar de hoofdweg en we genieten weer van de prachtige oude bomen, het geluid van de beek en de prachtige natuur. Ook merken we ineens de 20 kilo van onze rugzakken weer. Pas nu komen kleine pijntjes aan schouders, heupen en voeten weer naar buiten. Het idee van een warme douche en een echt bed doet ons echter in hoog tempo doorlopen en al gauw is het eindpunt van de tocht aan de B970 bereikt.

Zondag 11 februari 2007

We gaan met de auto naar Speyside, waar we zo'n 3km ten zuiden van Tomintoul niet verder kunnen vanwege sneeuwval op de weg en een gesloten road barrier. We rijden terug naar Aviemore en vervolgens over de A9 via Dalwhinnie en de Drumochter Pass naar Pitlochry. We bezoeken de Edradour Distillery en drinken een drankje in de Moulin Hotel pub (Scottish Pub of the Year 2005). Aan het eind van de middag rijden we door naar Edinburgh. We overnachten in het Ibis hotel aan Hunter Square in het centrum.

Maandag 12 februari 2007

Inmiddels redelijk bijgekomen van ons avontuur beklimmen we de vliegtuigtrap om naar huis te gaan. Op Schiphol worden we verrast met een emotioneel weerzien met twee van onze vrouwen. Ook zij hadden thuis door middel van contact met de politie van Aviemore een angstige paar uur meegemaakt en waren blij ons weer te zien.

Resumerend: De eindanalyse

Wat heeft nu geleid tot onze benarde situatie?

• Het weerbericht. De orkaan was twee dagen vantevoren niet voorspeld. Wel werd gezegd dat er diepe Atlantische depressies richting de UK kwamen, maar zonder duidelijkheid te scheppen in de mogelijke gevolgen daarvan. En tijdens de tocht hebben we te weinig aandacht gegeven aan de snel dalende luchtdruk.
• De wind. We hadden vaker gelopen in harde wind, maar hadden nog nooit meegemaakt dat deze het lopen vrijwel onmogelijk kan maken. Bovendien veroorzaakt de wind een horizontale sneeuwstorm, die bij 5 of 6 graden onder nul bestaat uit kleine scherpe ijsnaaldjes die pijn doen in het gezicht, en werkelijk overal tussen kan komen.
• Het zicht. Ook een direct gevolg van de wind in combinatie met stuifsneeuw en sneeuwbuien. Het zicht was tijdens de storm niet meer dan een meter of 5 tot 10. Bovendien treedt het white-out effect op, een verschijnsel waarbij de lucht een geheel vormt met de besneeuwde grond en elk perspectief uit het landschap verdwijnt.
• De temperatuur. Ondanks het feit dat het niet echt superkoud was (gedurende de hele tocht was het niet kouder dan 6 graden onder nul), veroorzaakt de harde wind een grote wind-chill. De gevoelstemperatuur was ver onder de -20 graden, wat ervoor zorgt dat je niet lang kunt stilstaan of zitten. Het is lastig om tijd te besteden aan koken. Vingers en tenen zijn snel erg koud en onderkoeling is een reeel gevaar.
• Lawinegevaar. We weten dat 90% van de lawines wordt veroorzaakt door menselijk toedoen. We weten dat wisselende weersomstandigheden het lawinegevaar sterk vergroten (temperatuursveranderingen, zonneschijn, sneeuwval, draaiende wind, etc.). We weten ook dat het lawinegevaar het grootst is op hellingen tussen grofweg 20 en 50 graden. We hebben al deze factoren ondervonden, en het lawinegevaar dan ook juist ingeschat. Dit heeft ons wel erg beperkt in de mogelijke vluchtroutes.
• Communicatie. Ondanks dat we een besluitvolle groep hadden en iedereen meestal unaniem accoord ging met ideeen, was er soms wat miscommunicatie over de te volgen route en strategie. Waarschijnlijk zijn we hierdoor op de kritieke dag wat halfslachtig tussen west en noordwest gelopen en op een gevaarlijk punt beland.

Wat hebben we geleerd?

• Weerbericht. Nooit meer de barometer negeren. Als deze sterk daalt komt er slecht weer! Blijf dan op een veilige plaats of volg een veilige route met voldoende uitwijkmogelijkheden. Als je toch op een slecht punt terechtkomt, zeker dan je kamp goed en houd je kleren aan tijdens de nacht en houd alles binnen in de binnentent.
• Routeplanning. Bespreek gezamelijk alle alternatieve en/of vluchtroutes. Daarnaast lijkt in de winter een basisroute door de dalen, met mogelijkheden om in goed weer toppen te beklimmen een beter uitgangspunt dan andersom.
• Navigatie en survival uitrusting. Hierin is in onze groep niets fout gegaan. We hadden 3 stafkaarten, verspreid over 3 personen. We hadden 2 GPS apparaten en 4 goede kompassen, ook allen bij verschillende personen. Overigens waren deze instrumenten van kritiek belang: ga dus nooit op pad zonder kaart en kompas! Daarnaast hadden we voldoende bivakmogelijkheden, kleding en voedsel bij ons, waardoor we het rustig 3 tot 4 dagen op de berg of elders in een schuilplaats hadden kunnen uithouden, ook onder deze omstandigheden. Dit was tevens het belangrijkste verschil tussen ons en Baird en Barrie...
• Informeer anderen. Ook dit hadden we goed gedaan. We hadden op het politiebureau van Aviemore voor vertrek een Mountain Trip Plan and Emergency Form ingevuld. Dit formulier is door de nooddiensten na onze oproep direct gebruikt om onze groepsgrootte, onze equipment lijst, onze geplande route en vooral onze contactgegevens bij de hand te hebben. We hadden daarnaast de thuisblijvers een overzicht van alle telefoonnummers van de andere thuisblijvers gestuurd zodat ook zij elkaar direct konden informeren.

Remco Timmermans

NB: Hetzelfde verslag, maar dan met meer foto's, kan worden gelezen/bekeken op: www.winterhiking.nl